Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) Nedir?

1 Ocak 2025 itibarıyla araç sahiplerini ilgilendiren önemli bir düzenleme hayata geçecek. Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) kapsamında belirli araçlara çip takılması zorunlu hâle geliyor. Bu sistem taşıt tanıma teknolojisiyle araç ve akaryakıt alım süreçlerini dijitalleştiriyor. 

Bu sistem akaryakıt sektöründe dijitalleşmeyi artırmak, işlemleri kayıt altına almak ve vergi kayıplarını önlemek amacıyla geliştirilmiş yenilikçi bir teknolojidir. Bu sistem taşıtlara takılan Taşıt Tanıma Birimi (TTB) sayesinde, yakıt alımı sırasında araç bilgilerini otomatik olarak tanır ve kaydeder. Böylece manuel girişlere gerek kalmadan işlemler hızlı ve hatasız bir şekilde gerçekleşir.

UTTS bireysel ve ticari taşıtlar için farklı kullanım senaryoları sunar. Ticari araçlar için zorunlu hâle gelecek sistem, bireysel araç sahiplerine isteğe bağlı olarak sunulmaktadır. 

Sistem belirli araç grupları için zorunlu bir uygulama olarak hayata geçiriliyor. Taşıt tanıma sistemi zorunluluğu özellikle ticari amaçla kullanılan ve işletmelere ait araçları kapsıyor. Bu kapsamda iş yerlerine ait olan veya iş yeri tarafından kiralanan araçlar ve ticari amaçla kullanılan araçların belirtilen tarihe kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB) taktırması gerekiyor. Vergi beyanında bulunan ve yakıt giderlerini muhasebeleştirmek isteyen gerçek ve tüzel kişilikteki tüm taşıt sahiplerinin uygulamaya başvurması şart. 

Sistem kapsamında;

● Şirket filolarında yer alan,

● Şirket kullanımı için kiralanan,

● Ticari mal ve hizmet taşıyan,

● Servis amacıyla kullanılan araçlar bulunuyor.

Bu tür araçlar için taşıt tanıma sistemi, işletme maliyetlerinin yönetimini kolaylaştırmak ve vergi kaybını önlemek amacıyla zorunlu tutuluyor. Sistem, ticari faaliyetlerde kullanılan akaryakıt tüketimini daha şeffaf bir şekilde izlemeyi ve denetlemeyi sağlıyor.

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi kapsamında kullanılan Taşıt Tanıma Birimi (TTB), aracın yakıt deposunun girişine entegre edilen özel bir elektronik cihazdır. Bu cihaz sistemin çalışması için temel unsur olduğundan doğru şekilde monte edilmelidir.

TTB'nin montaj işlemi, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş servis noktalarında gerçekleştirilir. Bu servisler montajın teknik gereksinimlerine uygun bir şekilde yapılmasını ve cihazın doğru çalışmasını sağlar.

Cihaz, aracın yakıt deposuna sabitlenir ve söküldüğünde tekrar kullanılamaz. Bu uygulama sistemin güvenliğini artıran bir özelliktir. Aracın yakıt deposunun giriş kısmına yerleştirilen cihaz, yakıt pompalarıyla kolayca iletişim kurar. Cihazın montajı genellikle 15-30 dakika arasında tamamlanır. 

Montaj işlemi tamamlandıktan sonra:

1. Cihazın doğru çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için test yapılır.

2. Araç sahibine bir kurulum belgesi veya sertifika verilir. Bu belge sistemin devreye alındığını ve aracın UTTS’ye uygun hâle getirildiğini kanıtlar.

3. Montajı yapılan cihaz, akaryakıt istasyonlarının taşıt tanıma sistemleriyle uyumlu şekilde çalışmaya başlar.

Evet, bu sistem belirli kriterlere uyan araçlar için zorunludur. Bu kapsamda iş yerlerine ait, kiralanan veya ticari faaliyetlerde kullanılan araçların Taşıt Tanıma Birimi (TTB) taktırması zorunlu hâle gelmiştir. Bireysel taşıt tanıma kullanımı zorunlu olmasa da akaryakıt şirketlerinin taşıt tanıma sistemlerini kullanan bireysel araçların da UTTS’ye dâhil olması gerekmektedir.

Sistem adım adım zorunlu hâle gelerek akaryakıt alım süreçlerinde köklü bir değişiklik başlatacaktır. Bu düzenleme, mevcut araçlar ve trafiğe yeni kaydolacak araçlar için farklı tarihlerde devreye girecektir. 

Mevcut Araçlar: Ticari faaliyetlerde kullanılan mevcut araçların, 31 Aralık 2024 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB) taktırması gerekmektedir.

Yeni Alınan Araçlar: 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren trafiğe yeni kaydolacak araçların, tescil tarihinden itibaren bir ay içinde sisteme dâhil olması zorunludur.

Özel Sistem Kullanan Araçlar: Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde belirtilen araçlar dışında kalan ve akaryakıt şirketlerine ait özel taşıt tanıma sistemi kullanan bireysel araçlar için 30 Haziran 2025 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılması zorunlu hâle getirilmiştir. 

Sadece araç sahipleri değil, akaryakıt istasyonları da bu düzenlemeden doğrudan etkilenmektedir. Tüm akaryakıt istasyonları en az bir pompa ünitesine Taşıt Tanıma Okuyucusu (TTO) cihazını 31 Aralık 2024 tarihine kadar kurmakla yükümlüdür.

Sistem akaryakıt sektöründe dijitalleşme ve güvenilirlik esas alınarak geliştirilmiştir. Bu sistem, bireysel ve ticari araç sahiplerine kolaylık sağlamanın yanı sıra ekonominin önemli bir sorunu olan kayıt dışılığı önlemeyi ve şeffaflığı artırmayı hedefler. 

UTTS’nin en önemli hedeflerinden biri, akaryakıt sektöründe yaşanan kayıt dışı işlemleri ortadan kaldırmaktır. Geleneksel yöntemlerde manuel plaka girişleri veya akaryakıt alımlarının doğru şekilde kaydedilmemesi hem işletmelerin hem de devletin gelir kaybına uğramasına yol açmaktadır. 

Şeffaf bir akaryakıt yönetim sistemi oluşturarak hem araç sahiplerinin hem de işletmelerin harcamalarını daha net bir şekilde görmesine olanak tanır. Bu sistem, her yakıt alımının izlenebilir ve raporlanabilir olmasını sağlar. 

Sistem hem bireysel hem de hafif ticari araç sahiplerine birçok avantaj sunarak akaryakıt alım süreçlerini kolaylaştırmayı hedefler. Sistem, maliyet kontrolü ve vergi şeffaflığı gibi birçok yenilikçi faydayı bir arada sunar. Taşıt tanıma zorunluluğu detaylı avantajları şu şekilde açıklanabilir:

Manuel işlemler, akaryakıt alım süreçlerinde zaman kaybına ve hatalara yol açabilir. UTTS’nin sunduğu otomatik tanıma ve ödeme entegrasyonu ile söz konusu sorunları ortadan kaldırır.

UTTS, özellikle ticari filolar için maliyet kontrolü sağlama konusunda önemli bir rol oynar. Ticari araçların akaryakıt harcamaları, genellikle işletmelerin en büyük gider kalemlerinden biridir. UTTS ile:

● Her aracın ne kadar yakıt tükettiği sistem üzerinden takip edilebilir.

● Akaryakıt tüketimi üzerindeki kontrol artırılarak israfın önüne geçilir.

● Daha etkin maliyet yönetimiyle işletmelerin kârlılığı artırılır.

UTTS, yakıt tüketiminin izlenebilirliğini artırarak çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine de katkı sağlar. Sistem sayesinde:

● Bilinçli tüketim alışkanlıkları teşvik edilerek daha az yakıt israfı sağlanır.

● Gereksiz yakıt harcamalarının önlenmesiyle karbon ayak izi azaltılabilir. 

● Dijitalleşme yoluyla kâğıt fiş ve manuel işlemlerden kaynaklanan çevresel zararlar azaltılır.

Evet, sistem kapsamında kullanılan Taşıt Tanıma Birimi (TTB), araç sahiplerinden belirli bir ücret karşılığında temin edilmektedir. Bu ücret, TTB’nin üretimi, montajı ve sistem entegrasyonu gibi süreçlerin maliyetini kapsamaktadır. TTB’nin maliyeti, belirlenen standartlara göre hesaplanmıştır ve ilerleyen dönemlerde ekonomik koşullara bağlı olarak güncellenebilir.

Taşıt Tanıma Birimi (TTB) için şu an belirlenen temel ücret, 1.810 TL + KDV’dir. Cihaz ücreti 1.100 TL + KDV, yetkili servis montaj hizmet bedeli ise 710 TL + KDV olarak belirlenmiştir. Toplam tutar sistemin hayata geçmesiyle birlikte araç sahiplerinin karşılaması gereken başlangıç maliyetidir. 

Taşıt tanıma indirim oranları da özellikle filosu olan şirketler için merak konusu olsa da araç başı ücretlendirme ile ilgili herhangi bir değişim olmayacağı net bir şekilde ifade edilmiştir. TTB’nin ücreti tek seferde ve cihazın temin edildiği yetkili servis noktalarında ödenir. 

Taşıt Tanıma Sistemi, araçlara monte edilen Taşıt Tanıma Birimi (TTB) ve akaryakıt istasyonlarında bulunan Taşıt Tanıma Okuyucuları (TTO) arasındaki etkileşimle çalışır. Bu sistem, yakıt alım sürecini otomatikleştirerek güvenilir, hızlı ve hatasız bir deneyim sunar. 

Akaryakıt istasyonlarında bulunan Taşıt Tanıma Okuyucu (TTO) cihazları, TTB’den gelen bilgileri algılar ve işler. Bu cihazlar, aracın plakasını ve kimlik bilgilerini doğruladıktan sonra yakıt alımına izin verir.

Taşıt tanıma sistemi iptali, araç sahibinin artık sistemi kullanmak istememesi veya araçla ilgili özel bir durumun ortaya çıkması hâlinde başvurulan bir süreçtir. Bu işlem, araç üzerindeki Taşıt Tanıma Birimi (TTB) devre dışı bırakılarak ve ilgili sistem kayıtları silinerek tamamlanır. Taşıt tanıma sisteminin iptali, belirli prosedürler ve yetkili servisler aracılığıyla gerçekleştirilir.

Taşıt tanıma iptaline yol açabilecek durumlar:

● Araç el değiştirdiğinde, sistemde kayıtlı eski bilgiler artık geçersiz hâle gelir ve iptal işlemi gerekir. Yeni araç sahibi kendi adına yeni bir TTB alabilir.

● Plaka değişimi durumunda, sistemde kayıtlı bilgiler güncellenmelidir. Bu durumda eski TTB iptal edilerek yeni bir cihaz takılması gereklidir.

● Araç artık kullanılmayacaksa veya trafikten çekilirse, sistemden tamamen çıkarılması gerekir.

● Ticari araçlar, işletme faaliyetlerinden çıkarıldığında iptal işlemi gerekebilir.

Taşıt tanıma sisteminin iptali, yalnızca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş servis noktalarında gerçekleştirilir. Bu servisler, sistemin güvenilir bir şekilde devre dışı bırakılmasını ve kayıtların silinmesini sağlar. Araç sahibi en yakın yetkili servise araç ruhsatı, araç sahibine ilişkin belgeler ve taşıt tanıma sistemine ait belgelerle başvurarak iptal işlemini başlatabilir. İptal işlemi ile TTB cihazı araçtan sökülür ve bir daha kullanılmamak üzere devre dışı bırakılır. Araç bilgileri, sistemden tamamen silinir. İptal işleminin tamamlandığını gösteren bir belge araç sahibine teslim edilir.